Ön Çapraz Bağ Nedir ?
Ön çapraz bağ diz ekleminin ortasında ve içinde bulunan, birbirini çaprazlayan iki bağdan biridir.
Ön çapraz bağ tibianın (kaval kemiği) femura (uyluk kemiği) göre öne doğru hareketini sınırlandırıp dizde rotasyonel yani dönme hareketini kısıtlayarak dizin stabilizasyonunu sağlayan en önemli yapılardan biridir.
Ön çapraz bağ yaralanması dizde en çok rastlanan bağ yaralanmasıdır.
ACL tibia’ nın femur ‘a göre öne kaymasını engeller.
Aynı zamanda tibia’nın dönme hareketini de engeller.
Ön çapraz bağ aşağıdaki şekillerde yaralanabilir;
▪ Ani yön değiştirme, diz dönmesi
▪ Koşarken, kayarken yavaşlama
▪ Zıplama sonrası yere inerken
▪ Dize direkt darbe
Belirtiler
Ön çapraz bağınız yaralandığında hemen bir ağrı hissetmeyebilirsiniz. Bununla beraber bir kopma sesi veya diz kontrolünün bozulduğunu genellikle hissedilir. 2-12 saat içinde diz şişer ve ayağa kalkıldığında ağrı olur. Ortopedist görene kadar buz uygulaması ve bacağın yukarı kaldırılması ağrı ve şişlik gelişimini azaltır. Ön çapraz bağ yırtığı ile yürünürse diz kıkırdağı zedelenebilir. Özellikle ayak sabitken vücud döndürüldüğü zaman, kaval kemiği (tibia) sabit kalırken uyluk kemiği (femur) döner. Bu kıkırdak üzerinde öğütücü yaralayıcı bir etki yapar.
Risk Faktörleri
▪ Uygun olmayan ayakkabı kullanımı
▪ Bakımı yapılmamış spor malzemesi kullanımı
▪ Suni çim üzerinde yapılan egzersiz
▪ Uygun olmayan koşullarda yapılan egzersiz
Tanı
ACL yırtıklarının temel tanı ve değerlendirme yöntemi muayenedir. Çeşitli muayene testleri vardır. Özellikle operasyon kararını verdiren stabilite testleri muayene ile yapılmaktadır. Bu tip yaralanmaları olan hastalarda başka kemik patolojilerini tesbit için direkt röntgenler, eklem içi patolojiler için MRG istenebilir. Nadiren bazı vakalarda artroskobik muayene gerekebilir.
Ön Çapraz Bağ Yaralanması Sonrası Tedavi
Cerrahi gerektirmeyen yaralanmalarda rehabilitasyon sürecine başlanmalıdır. Tedavide kuvvetlendirme, germe, stabilizasyon, propriyoseptif girdiyi artırma çalışmaları yer almalıdır. Yaralanmaya özel manuel terapi teknikleri uygulanır. Ödem ve ağrının azaltılması, diz ekleminin stabilitesinin ve normal eklem hareketinin sağlanması hedeflenir. Cerrahi gereken hastalarda ise ameliyat öncesi ve sonrası özel ön çapraz bağ rehabilitasyon protokolü uygulanmalıdır. Amaç kişiyi en kısa sürede günlük yaşantısına ve eski egzersiz kapasitesine geri döndürmektir.