Lenfödem Tedavisi
Dolaşım sisteminin önemli bir parçası olan lenfatik sistem, bağışıklık fonksiyonları açısından da hayati önem taşır.
Lenf sıvısının çeşitli nedenlerle vücutta anormal birikmesine bağlı olarak ağırlıkla kol ve bacaklarda olmak üzere yüz, boyun, karın, akciğerlerde meydana gelen şişmeye “lenfödem” denir.
Lenfödem, herhangi bir kanser tipinde, cerrahi veya radyoterapi (ışın tedavisi) sonrası gelişebilir. Ancak özellikle meme, prostat ve alt karın bölge kanserleri sonrası gelişir.
Oluştuğu bölgeye bağlı olarak hastaların yaşam kalitelerinde önemli azalma görülür. Anksiyete, depresyon ve uyum sorunları, sosyal ve cinsel problemler açığa çıkabilir. Geç tedavi, yetersiz veya yanlış tedavi gören hastaların kol ve bacak şişmeleri giderek artar.
Gelişen bu problemler genellikle tedavinin başarısını da etkiler. Bu yüzden tedaviye erken dönemde başlanılması oldukça önemlidir.
Doğru tedavi yöntemleri kullanılarak, hastalığın yaşam kalitesi üzerindeki olumsuz etkilerini çok daha kolay bir şekilde bertaraf etmek mümkün olabilir.
İki temel lenfödem tipi vardır
Primer lenfödem: Lenfatik sistemin gelişimini etkileyen hatalı genler neden olur. Herhangi bir yaşta gelişebilir, ancak genellikle bebeklik, ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar.
Sekonder lenf ödem: Lenfatik sistemde hasar veya lenfatik sistemde sıvı akışının drenajı ile ilgili problemlerin neden olduğu durumlarda görülür. Enfeksiyon, yaralanma, kanser tedavisi, ekstremitenin iltihabı veya ekstremite hareketi eksikliği sonucu olabilir.
Belirtileri
• Belirli bölgelerde şişkinlik.
• Şişkinliğin olduğu bölgelerdeki eklemlerde hareket kısıtlılığı
• Kol altı, kasık bölgelerinde ve sert olan yerlerde ağrı
• Ciltte gerginlik hissi ve sertlik
• Ağırlık hissi
• Görsel bakımından deformasyon
• Rahatsızlık hissi
• Tekrarlayan ataklarla enfeksiyonlar
• Lenfödem, ilerlemiş ve tedavi edilmemiş durumlarda ciltte kalınlaşma, kol ya da bacakta sertleşme ileri derecede ve şişmeye (elefantiyazis) neden olabilir.
Tanı Yöntemleri
Lenfödem hastalığının tanısında öncelikle hastada travma, enfeksiyon veya memeye cerrahi müdahale olup olmadığı araştırılır. lenfödem hastalığının net tanısı ultrason görüntülemesiyle konulabilir. Eğer ultrasonla kesin tanı konulamazsa, doktor diğer görüntüleme cihazlarından faydalanabilir. Meme kanseri veya meme cerrahisi geçiren kadınların, ameliyat sonrasında mutlaka fizik tedavi uzmanına danışmaları gereklidir.
Tedavisi
Lenfödem tedavisinde uygulanacak yöntem kompleks boşaltıcı fizyoterapidir. Bu tedavi 4 farklı yöntemden oluşur.
• Manuel lenf drenajı: Lenf sisteminin eller ile manipule edilerek, bloke olmuş sıvının serbest akışının sağlanması tekniği ve elle uygulanan özel bir yöntemdir.
• Kompresyon (bandaj ve çorap): Manuel lenf drenajından sonra aktive olmuş lenf sisteminin etkinliğini koruma amaçlı yapılan özel bir bandajlamadır.Kompresyon çorabı,tedavi bitiminde takip süresince giyilmesi gereken materyaldir.
• Cilt bakımı: Lenfödem bulunan deride cildin kurumasından dolayı Ph değeri 5.5 olan nemlendiricilerin kullanılması gerekir.
• Egzersiz: Egzersizler bandaj veya çorap kullanımı eşliğinde yapılmalı, dirençli egzersizlerden ve ağırlık çalışmalarından kaçınılmalıdır.Egzersiz programının hastaya özel olarak tedavi yürüten fizyoterapist tarafından hazırlanması gereklidir. Lenfödem hastalarında ısınma ve pompalama, solunum ve hafif germe egzersizleri yapılmalıdır.